Cirasa 25 ta' Mejju 2012

Ghandek kuragg?

Kuljum imutu 21,600 tifel u tifla taht il-hames snin. Jigifieri tifel jew tifla jmutu kull erba’ sekondi. L-aktar fl-Afrika u l-Asja. Hafna minnhom imutu minhabba guh u faqar.  Inkella mard li f’pajjiz bhal taghna jista’ jitfejjaq. 148 miljun tifel u tifla huma underweight. 101 miljun tifel u tifla imma l-aktar bniet ma jattendux skola. 22 miljun ma jircevux tilqim. 4 miljun tarbija jmutu qabel jaghlqu xahar.

Sakemm qrajt dan il-paragrafu lahqu mietu 14 -il tifel u tifla. Quddiem dawn il-fatti ghandek kuragg tibqa’ cass?

Bla Principju

Il-Labour ghandu kilba kbira ghall-poter.  Joe Muscat irid isir Prim Ministru akkost ta’ kollox. L-ambizzjoni tieghu hi li jsir l-izghar Prim Ministru.  Dan kliemu. Qalu hu stess. Bhalissa qed iwieghdu kollox lil kulhadd. Ghandek ragun jew le. Bi dritt jew le. Kollox iva jghidulek. Tisma’ b’nies li weghduhom djar tal-Gvern. Jobs. Permessi tal-bini. F’nifs wiehed jghidu li se jiehdu hsieb l-ambjent. F’nifs iehor iwieghdu lill-izviluppaturi permessi tal-bini. 

 Fil-politika ma tistax timxi skont ma jonfoh ir-rih. Trid taghmel dak li hu sewwa. Dak li hu gust. Irid ikollok principju. Irid ikollok il-kuragg tiddeciedi. Inkluz tiehu decizjonijiet difficli. Anki jekk ma jkunux popolari. Trid tfittex il-gid tal-pajjiz. Ghax gvern jista’ jispicca. U jitla’ gvern iehor. Imma d-decizjonijiet li tkun hadt jibqghu. Minnhom jiddependi l-futur ta’ pajjizna. Il-futur tal-familji taghna. Tat-tfal taghna.

Il-weghdi tal-Labour huma kollha weghdiet fiergha. Fl-elezzjoni tal-1996 il-Labour ta’ Alfred Sant hekk kien ghamel. Weghduhom li jnehhu l-cash register. Dahku bihom. Weghduhom permessi tal-bini. Dahku bihom. Weghdu li se jnehhu l-VAT. Ghamlu taxxa aktar gholja. Weghdu lin-negozjanti nifs gdid. Minflok spiccaw fgawhom.

Alfred Sant kien qal li biex jirbah il-voti lest jaghmel patt max-xitan. Joe Muscat ghamlu. Min iwieghed kollox lil kulhadd jispicca jiddizappunta lil kulhadd f’kollox. Tal-Labour ma nbidlux.

Ferha bla temma

Bhal lum tmint ijiem kellna laqgha tal-cabinet. Saret Ghawdex. Iddiskutejna fit-tul affarijiet importanti ta’ Gha wdex. Hekk ukoll naghmlu fil-laqghat tal-cabinet li jsiru Malta. Imma li laqgha tal-ministri issir Ghawdex hija sinnifikanti hafna.

Il-laqgha bdiet fit-3p.m. Kif wasalt ilmaht lill- Ministru t’Ghawdex Giovanna Debono fil-bieb tal-Ministeru. Go qalbi ghedt “Ara x’kumpliment sabih. Giovanna nizlet tilqaghna gol-bieb tal-Ministeru”. Dak il-hin vera ammirajt dan il-gest umli ta’ Giovanna. U biex nuriha l-apprezzament tieghi kont pront bistilha idejha. Ghidtilha “Grazzi Giovanna ta’ dan il-gest sabih li gejt tistenniena fil-bieb.” Imma il-ferh  tieghi intemm qasir il-ghomor. Ghax Giovanna kienet pronta wegbitni “Cuc jien mhux qieghda hawn nistenna lilek. Qieghda hawn nistenna lill-Prim Minisitru”.

Ibghathieli bil-posta hej!

Is-Suċċess tal-Università tat-Tielet Età

Ħmistax ilu kelli l-okkażjoni li nattendi għat-tqassim taċ-ċertifikati għal dawk l-anzjani li jattendu l-Università tat-Tielet Età.  Kif tafu, u kif jafu d-diriġenti ta’ din l-istituzzjoni, għalija l-Università tat-Tielet Età hi esperjenza mill-aqwa u li rnexxiet ħafna u personalment tista’ tgħid li dejjem naħtaf kull opportunità li jkolli biex insemmiha u nippromwoviha. Bla dubju kienet mewġa friska għall-anzjani tagħna li xtaqu impenn u provokazzjoni mhux tas-soltu f’ħajjithom.

L-Università tat-Tielet Età laqgħet fi ħdanha mijiet ta’ anzjani tul is-snin li ilha mwaqqfa. L-għan ewlieni baqa’ li joffri fonti ta’ għerf għal dawk l-anzjani li xtaqu u jixtiequ jbillu subgħajhom f’dinja sabiħa u hekk vasta tat-tagħlim. 

Huwa sabiħ tinnota li l-Università tat-Tielet Età diġà faddlet wara daharha dsatax-il sena ta’ tagħlim kontinwu.

L-Università tat l-opportunità lil dawk li jridu jitgħallmu biex jiksbu l-għerf mingħajr ċertu rbit.  Mhux għax mhux sabiħ li jkollok iċ-ċertifikati, imma din l-esperjenza fetħet il-bibien għal kulħadd mingħajr ma talbet kwalifiċi. L-unika kwalifika li talbet hija purament il-gost li timla imnifsejk bit-tagħlim. 

Din l-esperjenza teżisti għal dawk l-anzjani li daħlu fil-fażi tal-irtirar imma qed ifittxu li jużaw l-anzjanità tagħhom mhux bħala xitwa qalila imma bħala kapitlu ġdid li għalkemm fih l-isfidi huwa wkoll imlewwen. Jien inxebbah l-anzjanità mar-rebbiegħa; staġun li jġib ħafna tama wara xitwa li taqtagħlek nifsek. 

Din is-sena l-Unjoni Ewropea tefgħet sfida importanti għall-imsieħba tagħha. Qed tiddedika s-sena għall-anzjanità attiva u s-solidarjetà bejn il-ġenerazzjonijiet.  Bla dubju, din l-università hija msejsa sew fuq dawn il-prinċipji għax lill-anzjani qed tagħtihom diversi ħiliet biex jibqgħu attivi.

Malta hi xxurtjata li l-anzjani tagħha nbiddlu u qegħdin f’fażi ta’ transizzjoni mill-isbaħ. L-anzjani llum huma parti mid-dinja. Jafu x’qed jiġri fil-Palestina u fl-Iżrael u jafu x’deċiżjonijiet qed jieħdu l-mexxejja Ewropej meta jiltaqgħu fl-ogħla istituzzjonijiet tal-Unjoni Ewropea. L-anzjani jħaddmu t-teknoloġija bla biża’ bħaż-żgħażagħ. 

Dan kollu jfisser li l-anzjan sab iċ-ċavetta t-tajba: l-adattament.  Mhux imma addattament ta’ bilfors għax ma kellux triq jew alternattiva oħra.  Imma adattament biex jirbaħ hu.  Biex permezz tal-mezzi ġodda jkollu iktar kapitli ta’ esperjenzi sbieħ wara dahru. L-anzjani tagħna għalhekk juruna ċar u tond xi tfisser tkun reżiljenti.  

Jalla iktar anzjani jkollhom il-ħin li jissieħbu f’din l-esperjenza sabiħa tal-Università tat-Tielet Età. Minnha għandu ħafna xi jgawdi. 

CIRASA 18 ta' Mejju 2012

Joe Bondi

Tlifna habib. Joe Bondi. Ghawdxi li kien jafu kulhadd. U jaf lil kulhadd. Twieled, ghex u miet Nazzjonalist konvint. Ta’ 18-il sena kien hareg kandidat mal-Partit Nazzjonalista. Kien wiehed mill-ewwel kanvasers li kellu Gorg Borg Olivier. Sahansitra, qabel Borg Olivier sar Prim Ministru. Kien midhla sew ta’ Nerik Mizzi.

Kien ragel ta’ zaqqu f’fommu. Kif jghid il-Malti, Joe Bondi ma kienx ihalliha ghall-melha. Li ghandu jghid, jghidulek f’wiccek. Joe Bondi hekk kien. Bla kantunieri. Kien ragel f’sahhtu. Ma jibza’ minn xejn. U minn hadd. Fiz-zminijiet difficli, meta l-pulizija kienu jintuzaw biex jarrestaw u jsawtu nies innocenti, Joe kien imur l-ghassa. U jaffaccja lill-pulizija. U b’kuragg u determinazzjoni, kien jghidilhom car u tond li qed jabbuzaw. Li ma kinux qed jimxu sew. Meta d-demokrazija kienet mhedda taht ir-regim ta’ Mintoff u Karmenu Mifsud Bonnici, Joe Bondi ma marx jistahba. Ma hasibx ghar-rasu. Imma kien minn ta’ quddiem biex jaghti sehmu. U ssogra hajtu, gildu, gidu u familtu. Fil-glieda ghall-libertà, Joe m’ghazilx il-kumdità tal-bankina. Postu kien fin-nofs. Mal-kotra. Jipprotesta.

Imma mbaghad lil Joe Bondi kien ihobbu kulhadd. B’lehen li jdamdam kellu cajta ghal kulhadd. Int min int u int fejn int, jekk Joe jarak, isejjahlek. Jistiednek biex tmur tixrob jew tiehu kafè mieghu. Nazzjonalisti u Laburisti kienu jhobbuh lil Joe. Biex jaqdik kien jissallab. Ghax wara dak il-lehen u gisem goff, kien hemm qalb tad-deheb. Li taf thobb, taghder u thenn. Ta’ spiss kien jiccajta u jghid “L-ahwa, jien ma nibza’ minn hadd hlief mill-mara”. Avolja l-mara tieghu fiha daqs nofsu.

Is-sliem Joe. Strieh fil-paci habib. Grazzi Joe ghat-tbissima li kont tohloq. Joe, das-sajf, minghajrek, Marsalforn mhux se jkun l-istess.

 Trevor u D-Dun…

 Din qalhieli Trevor Zahra. Grat vera. Meta Trevor kien jghallem, mieghu kellu qassis. Li kien ghalliem bhalu. Dan is-sacerdot kien ta’ kuljum jiehu l-iskola mieghu zewgt bajdiet. B’devozzjoni liema bhala, kien jghallihom fil-hin tal-brejk. Kien joqghod attent bl-arlogg f’idejh. Biex il-bajd ma jigux ibsin. Imma mghollijin kif suppost.

Trevor dahhal denbu. Waqt li l-qassis kien ikun fil-klassi, Trevor kien imur fl-istaff room. Johodlu bajda minnhom. U jghalliha. Wara jhalliha tiksah.  U jpoggihielu lura fil-container. Is-sacerdot twajjeb kien jinzel ghall-brejk. Jghalli z-zewg bajdiet. U jibqa’ skantat kif bajda tigi mghollija perfetta. U l-ohra iebsa gebel.

 Fl-ahhar, is-sacerdot ma felahx aktar. Mar sab lil tal-haxix li minghandu ohtu kienet tixtri l-bajd u tah hasla papali. “Int brigant. Lil ohti qed taghtiha bajd maqtugh.”

“X’qed tghid Dun dalghodu”, staqsieh tal-haxix skantat.

“Qed nghid li int mhux se tara wicc Alla. Lil ohti qed tbellghalha bajd maqtugh. Nghalli zewg bajdiet flimkien. Wahda tigi tajba. U l-ohra iebsa gebel. Il-bajd tieghek mhux frisk. Int bajd maqtugh qed tbigh”, beda jitmashan is-sacerdot quddiem in-nies.

 Tal-haxix sploda. “Ara Dun dabbar rasek ’l hemm. Ghax se tghallini. Kieku mhux ghax ingib rispett lejn dik is-suttana li ghandek fuqek, kont nghidlek fejn qieghed il-bajd maqtugh dalghodu.”

Ic-Cirasa 11 ta Mejju 2012

Ganni s-Sagristan

 Nhar it-Tlieta 8 ta’ Mejju 2012 kien it-tieni anniversarju mill-mewt ta’ siehbi Ganni s-sagristan. Ganni Abela tilef hajtu tragikament fil-kamra tan-nar ta’ Santa Katerina taz-Zejtun. Dan il-post kien il-holma ta’ Ganni. Kien hu li hadem u stinka biex jinbena dan il-post. Kien hu li beda l-Ghaqda Dilettanti tan-Nar 25 ta’ Novembru, Zejtun. Ganni kien ragel kwiet. Dilettant kbir tal-festa. Ihobb lil Santa Katerina. Ihobb liz-Zejtun. U fuq kollox bniedem li dejjem habb lil ghajru.

Tfuliti jien ghamiltha nigri ma’ Ganni s-sagristan. Dejjem mieghu l-knisja.  Il-fares ma kinux jonqsu. Minn jaf kemm stennejna lil Ganni jaghlaq il-knisja. Imbaghad nintasbu fuq ic-cinta tal-knisja. U x’hin naraw lil Ganni hiereg mill-bieb ta’ wara nitfawlghu xi barmil ilma. Darba f’wiehed mill-gandlieri ta’ fuq l-artal maggur minflok xemgha wahhalna suffarell. U x’hin Ganni mar jixeghlu bil-lasta t-twila xeghel suffarell. Jarmi ilsien ta’ nar u jsaffar. Imma Ganni ma kienx jiehu ghalih. Kien jirrabja ftit dak il-hin. U kwarta wara qisu ma gara xejn. Ganni kien ragel tajjeb. Xejn aktar. Xejn anqas.

Tibqa’ timpressjonani martu Gustina. Mara ta’ fidi kbira.  Dejjem ixxandar il-kelma ta’ Alla. Titkellem b’konvinzjoni liema bhalha. Liz-Zejtun din il-familja semplici taghtu hafna.

Insellimlek Gan. U kompli strieh fil-paci.

Spiru Callus

Iltqajt ma’ Spiru Callus. Anzjan mis-Siggiewi ta’ 78 sena.  Bniedem vera simpatiku. Qalli “Isma jien ic-Cirasa tieghek naqraha kull gimgha. Nhar ta’ Gimgha lilha l-ewwel ma nfittex.”  Lil Spiru insellimlu. U nirringrazzjah talli jaqra “Ic-Cirasa.” Li nikteb kull gimgha huwa impenn. Imma nibqa’ nikteb ghax naf li jkun hawn nies bhal Spiru li jkunu jistennewha. U jaqrawha.

Grazzi mill-qalb lil Spiru u lil tant ohrajn li ta’ kull gimgha jaqraw kitbieti.

Privileġġi

Nhar it-Tnejn dhalt ghall-Cabinet Kastilja. Hemm il-kafe bil-hin. Niehdu ftit kafe x’hin ikun irrid Edgar Galea Curmi. U ghall-kafe, Edgar idu iebsa.  Kif dhalna nara messaggier gej  b’kikkra kafe. Ghal Mario de Marco. Innutajt li jidhol x’hin jidhol  Mario De Marco dejjem iservuh il-kafe. Lilna le.  Lil Clyde ghidtlu qed tara kemm jiswa li jkollok missierek President tar-Rapubblika. Mario de Marco bil-kafe shun shun. U ahna nharsu lejh nixxenqu. Ftit hin wara nara messaggier diehel b’ kafe iehor. Did-draba ghall-Dolores Cristina. Thawwadt. Missier Dolores ma kienx President tar-Repubblika allura kif kienet qed tgawdi mill-istess privilegg ta’ kafe x’hin trid. Dlonk tani r-risposta siehbi Karm Mifsud Bonnici. Qalli: “Missier Dolores ma kienx President tar-Rapubblika. Imma missieri kien. Lil Dolores irrangajtilha jien ghall-kafe.”

Kellu ragun il-kittieb maghruf George Orwell. Meta fil-ktieb tieghu Animal Farm kiteb li l-annimali kollha huma ugwali. Imma xi whud huma ferm aktar ugwali mill-ohrajn. 

4 Snin Ħidma ma taqta’ xejn b’Risq l-Anzjani Tagħna

Matul dawn l-erba’ snin saret ħidma biex intejbu l-qagħda tal-anzjani.  Irridu li l-anzjani jibqgħu kemm jista’ jkun attivi fil-komunità. 

Minbarra li ħloqna x-xogħol għaż-żgħażagħ u għal min irid jidħol f’impjieg għall-ewwel darba, tajna d-dritt lil min jilħaq l-età tal-irtirar li jibqa’ jaħdem u jieħu l-pensjoni.  Qabel persuni li kienu jilħqu l-età tal-pensjoni kienu jitilfu l-pensjoni jekk jibqgħu jaħdmu. 

Illum iktar minn 10,000 anzjan qed jaħdmu wara li għalqu l-età tal-pensjoni mingħajr ma jitilfu xejn mill-pensjoni tagħhom.  U filwaqt li aktar anzjani qed jaħdmu, kompla naqas il-qgħad. 

F’dawn l-4 snin komplejna nżidu l-pensjonijiet.  Illum il-pensjoni hi €1,000 aktar milli kienet fl-2008.  Lill-pensjonanti qed nagħtuhom żieda bħalma jieħdu l-ħaddiema.

Għall-ewwel darba f’pajjiżna ftaħna 2 night shelters: fil-Mellieħa u fiż-Żejtun u komplejna niftħu aktar ċentri ta’ matul il-jum għall-anzjani.  Fil-fatt ftaħna 3 oħra biex illum hawn 19-il ċentru.

Eluf ta’ anzjani qed jagħmlu użu mis-servizzi fil-komunità li jgħinuhom ikunu indipendenti. Fost dawn ta’ min isemmi l-Meals on Wheels fejn qed nagħtu madwar 90,000 ikla fis-sena, is-servizz tat-Telecare li jintuża minn madwar 10,000 abbonat, il-Homehelp li minnu gawdew kważi 4,000 anzjan u anzjana u s-servizz tal-Handyman li użawh kważi 2,000 persuna. 

Qed nagħtu wkoll servizzi tas-saħħa personalizzati fid-djar tal-anzjani billi anzjani li jkollhom bżonn xi kura jingħataw servizz minn staff permezz tal-Commcare.   

Komplejna nżidu l-mediċini li jingħataw b’xejn u frixna l-iskema tal-ispiżerija tal-għażla tiegħek biex illum 76,000 persuna qed jigbru l-mediċini mill-ispiżerija tal-lokalità tagħhom.

Għall-ewwel darba din is-sena qed nagħtu €300 lil 13,000 anzjan u anzjana li jgħixu fid-dar tagħhom jew mal-familji tagħhom.

F’din il-leġislatura, fuq erba’ snin, żidna 800 sodda aktar għall-anzjani li ma jkunux jistgħu jibqgħu jgħixu aktar fid-dar tagħhom. 

Komplejna biddilna r-Residenza San Vinċenz de Paul li llum tilqa’ fiha 1200 resident. Għamilna l-Blokka Ġwanni Pawlu II li tilqa’ 144 anzjan u anzjana li jbatu bil-kundizzjoni tad-dimensja.

Ftaħna wkoll Nursing Home għal 96 anzjan u anzjana, f’Zammit Clapp.

Kuljum qed nonfqu €180,000 biex inżommu s-servizzi fil-komunità, id-djar tal-anzjani, ir-Residenza San Vinċenz de Paul, l-Isptar tar-Rijabilitazzjoni Karin Grech, u s-Swali tal-Ġerjatrija San Ġorġ Preca u Santa Bernardetta fejn matul din il-leġislatura nfetħu żewġ swali mill-isbaħ għall-anzjani tagħna.

Iktar minn 100,000 anzjan jużaw il-Karta Anzjan li tagħtihom diversi beneffiċji fosthom qsim lejn Għawdex b’xejn u roħs qawwi fuq is-servizz tat-trasport pubbliku. 

L-għan tagħna hu biex l-anzjani u l-familji tagħhom ikollhom moħħhom mistrieħ. 

Merhba

Nixtieq nagħtikom merħba fil-blogg tiegħi.

Dan il-blogg se jagħtini l-possibilita' li minn żmien għal ieħor naqsam magħkom l-ideat u ħsibijiet tiegħi. Barra l-paġna tiegħi fuq Facebook, il-blogg se jżommkom infurmati b'dak kollu li se nkun qed nagħmel fl-attivita' politika tiegħi.

Intom mistiedna żżuru dan il-blogg minn żmien għal żmien.  Mill-paġna tiegħi ta' Facebook se nkun qed ngħarrafkom bl-aġġornamenti.


Mario Galea, MP.